•  نام کامل هرمزد، « هرمزد اردشیر » بوده. وی پسر شاپور اول بود که در سال 273 میلادی پس از درگذشت پدرش، جانشین وی گشت.
گفته می شود که در آن هنگام که اردشیر پاپکان بر « مهرک نوشزاد » غالب آمد و او را به همراه دودمانش کشت، تنها یک دختر از او توانست جان سالم به در ببرد. وی به طور ناشناس فرار کرده، به روستایی رفت و در نزد دهقانی بزرگ شد.

روزی شاپور جوان به هنگام شکار، بر سر راه به آن روستا رسیدند و در باغی که دختر مهرک به طور ناشناس در آن زندگی می کرد فرود آمدند.
دختر مهرک که چنین دید خواست با دلو از چاه آب بکشد، از آنجا که دلو بسیار سنگین بود، شاپور به نوکرش دستور داد اینکار را انجام دهد، اما نوکر موفق نشد و خود دختر نیز این کار را به سختی انجام داد، لیک دریافت که چنین نیرو و همری فقط در افراد نژاده و اصیل وجود دارد. شاپور پس از آگاه شدن از نام اصالت دختر پنهانی بدون آگاهی پدر با او ازدواج کرد و از او صاحب پسری شد که هرمزد اول بود.

هرمزد به هنگام شاهی پدرش، حاکم ارمنستان بود و لقب بزرگ ارمنستان شاه را داشت. در کارنامه اردشیر پاپکان آمده که چون هرمزد به شاهی رسید، توانست به ایران وحدت ببخشد و از روم و هند باج و خراج گرفت و قیصر روم و فرمانروای کابل و شاه هند و خاقان ترک و دیگر شاهان برای درود به درگاه او آمدند.

در زمان هرمزد « کرتیر » روحانی معروف و مقتدر ساسانی جایگاه ویژه ای یافت و گامهای اساسی در جهت کمک به رسمی کردن آیین زرتشت در کشور برداشت.

هرمزد اول در هنگام درگذشت، در حدود 40 ساله بوده است، لیکن از چگونگی درگذشت او آگاهی چندانی در دست نیست، مدت حکومت او یکسال یعنی از سال 273 تا 274 میلادی بود .